Benim çalışma alanım genel olarak sosyoloji temelli sosyal psikoloji’nin “grup süreçleri” veya “grup dinamiği” olarak bilinen dalı. Son on yılda bu dalda iki problem üzerinde çalıştım.

Çalışmalarımın yöntemi formel yapılı teoriler geliştirmek, bu teorilerden matematiksel modeller türetmek, ve bu modelleri deneysel olarak değerlendirmek. Bu metodoloji çok yaygın olarak kullanılmadığı için göreli olarak az gelişmiştir ve bu şekilde çalışanlar içerik üzerinde olduğu kadar, bazen daha fazla, metod üzerinde çalışmak zorunda kalır. Son on yıl içerisinde benim de epey vaktimi model deneme yöntemleri geliştirmek aldı. Bu çalışmalarımdan bir örnek aşağıdaki referanslardan sonuncusu.

İçerik çalışmalarımda üzerine eğildiğim iki problemden ilki İngilizce “status cue” adı verilen, yerleşik Türkçe bir karşılığı olmayan, bizim şimdilik kaydıyla “statü işareti” diyebileceğimiz özelliklerin insanlar arası etkileşimde ne tür işlevleri olduğu. Yaygın olarak insanların, birbirlerini algılamakta toplumsal değer taşıyan, cinsiyet, ırk, yaş, eğitim gibi “önemli” statü özellikleriyle algıladıkları, bibirleri için bu özelliklerine dayanarak beklentiler geliştirdikleri ve bu beklentilere göre davrandıkları. Ancak özellikle toplumsal değer taşımayan, kişinin aksanı, bakış şekli konuşma hızı, gibi önemsiz özelliklerin de devreye girebilmesi söz konusu. Bu etkileri nasıl anlayabiliriz, nasıl modelleyebiliriz? Konu bu, ve aşağıdaki referanslardan ilk ikisi bu konuda. Bariz olmasına rağmen bir noktanın altını çizmem gerekir: “çalışmalarım” diye konuşuyorum, bu sadece lafı uzatmamak için — gerçekte bütün çalışmalarım takım çalışmasıdır, hiç biri salt kişisel ürün değildir.

İkinci problem “dağıtımsal adalet” – özellikle iş ortamlarında çalışan kişiler , çalışmaları karşılığında aldıkları ücretleri özellikle diğer çalışanlarla karşılaştırdıklarında hakça olduğunu mu düşünürler, yoksa haksızlığa uğradıklarını mı? Ne kadar haklı veya haksız? Bu yargılar nasıl oluşuyor? Referanslardan 3-5 sıralı makaleler bu çalışmalardan örnekler.

  • Fişek, M. H., J. Berger and R. Z. Norman. 2005. “Status Cues and the Formation of Expectations” Social Science Research 34(1):80-102.
  • Berger, J., M. H. Fişek. 2006. “Diffuse Status Characteristics and the Spread of Status Value: A Formal Theory.” American Journal of Sociology 111(4):1038-79.
  • Fişek, M. H., D. G. Wagner. 2003. “Reward Expectations and Allocative Behaviors: A Mathematical Model.” Pp. 133-148 in Power and Status: Advances in Group Processes, Volume 20 editen by J. Skvoretz and S. Thye.
  • S. J. Hysom, S. J., M. H. Fişek, 2011. “Situational determinants of reward allocation: The equity-equality equilibrium model” Social Science Research 40:1263-1285.
  • Fişek, M. H., S. J. Hysom. 2008. “Status characteristics and reward expectations: A test of a theory of justice in two cultures” Social Science Research 37(3):769-786.
  • Fişek, M. H., Z. Barlas. 2013.“Permutation Tests for Goodness-of-Fit Testing of Mathematical Models to Experimental Data” Social Science Research 42:482-495.